تروجان‌ها رمزگشای رازهای مریخی
مجله علمی ایلیاد - مریخ دارای سیارکی همدم خود است که ۹ تروجان در عقبه‌ی آن حرکت می‌کنند. اکنون به نظر می‌رسد همه‌ی این اجسام در حال حرکت دارای شرایط اولیه‌ی سختی بوده‌اند. هم‌چنان‌که قسمت‌های داخلی سیاره‌ای کوچک در اثر برخوردی شدید تهی می‌شود، مقداری از بقایای اینگونه سیاره‌ها می‌توانند با هم یکی شده و تبدیل به سیاره‌ای مانند مریخ شوند.
تروجان‌ها با سیارک‌هایی که در کمربند سیارکی که از ۱۰۱ میلیون کیلومتری مریخ شروع می‌شود و تا مشتری ادامه دارد، قرار دارند متفاوت هستند. در حالی که تروجان‌ها نیز مانند کمربند سیارکی به دور خورشید می‌چرخند، در میدان‌های گرانشی نقاط مختلف به دام می‌افتند و از آن به بعد، دائماً در مسیر چرخش خود به دور خورشید آن سیاره‌ی خاص را دنبال می‌کنند. این نقاط به نام «نقاط لاگرانژی» شناخته می‌شوند. مریخ تنها سیاره‌ی سنگی است که تروجان‌ها را در مدارهای ثابت به دور خود دارد. ممکن است سیارکی در مسیر عبور خود وارد میدان گرانش زمین شود و موقتاً این سیاره را به مدت هزاران سال دنبال کند؛ ولی با این حال زمین تروجان دائمی به دور خود ندارد.
وجود این تروجان‌ها در اطراف مشتری بسیار عادی است و تعداد آن‌ها در اطراف این سیاره به ۶،۰۰۰ عدد می‌رسد در صورتی که نپتون فقط ۱۰ عدد از این تروجان‌ها را به دنبال خود دارد. به گفته‌ی «آپوستولوس کریستو» از رصدخانه و آسمان‌نمای Armagh در بریتانیا، تروجان‌های واقعی از موادی تشکیل شده‌اند که در زمان تشکیل سیاره وجود داشته‌اند. این تروجان‌ها در واقع یادگاری از زندگی اولیه‌ی سیستم خورشیدی هستند؛ زمانی که سیاره‌ها در حال شکل‌گیری بوده‌اند.
تروجان اروکا
در سال ۲۰۱۳ کریستو در حال مطالعه‌ی یکی از تروجان‌های مریخ به نام «اروکا» بود. اروکا یکی از تروجان‌هایی بود که به صورت گروهی مریخ را همراهی می‌کردند. به نظر می‌رسید که همه‌ی آن‌ها ناحیه‌ی یکسانی از مسیر چرخش مریخ را اشغال کرده‌اند و این موضوع شاهد محکمی بر این حقیقت است که همه‌ی آن‌ها اجداد یکسانی دارند. تحقیقات گذشته بر روی اروکا نشان داد که این تروجان سرشار از ماده‌ی معدنی به نام «اولیوین» است که عموماً در قسمت جبه‌ی اجسام سنگی بزرگ مانند زمین تشکیل می‌شود.
این موضوع نشان می‌دهد که تروجان در زمان‌های دور، بخشی از جسمی بزرگ‌تر و حتی شاید سیاره‌ای بوده است که مدت‌ها پیش نابود شده است. با این حال تروجان‌هایی مانند اروکا به ندرت پیدا می‌شوند. برای فهمیدن این که تروجان‌های دیگر همراه اروکا نیز حاوی اولیوین هستند، کریستو طیف خورشیدی منعکس شده از دو تروجان دیگر را مطالعه کرد و دریافت که آن‌ها نیز حاوی اولیوین هستند. این یافته نشان می‌دهد که مواد جبه‌ای که در اطراف مریخ وجود دارند، در زمان شکل‌گیری مریخ نیز آن‌جا بوده‌اند. کریستو و همکارانش می‌گویند: «این سیارک‌ها احتمالاً نمونه‌هایی از مواد اصلی هستند که با یکدیگر ترکیب شده و مریخ و دیگر سیاره‌های خاکی را ایجاد کرده‌اند.»
سیاره‌ی تراشیده شده
کریستو می‌گوید: «این احتمال وجود دارد که تروجان‌ها قطعاتی از خود مریخ باشند که در ابتدای جوانی و در اثر تکانه‌های اولیه از سطح سیاره تراشیده شده‌اند. اگر مشخص شود که تعدادی از تروجان‌ها بخشی از جبه‌ی مریخ هستند، احتمالاً ما مأموریت‌های نمونه‌برداری نیز باید داشته باشیم. شما می‌توانید بروید و قطعه‌ای از آن‌ها بردارید. اگر شما قطعه‌ای از جبه‌ی مریخ را در آزمایشگاه خود داشته باشید، به تعدادی از سوالات علمی مرتبط با مریخ می‌توانید پاسخ دهید و این بسیار عالی است.»
«اندرو ریوکین» از دانشگاه جان هاپکینز در مریلند و محقق سیارک‌ها می‌گوید: «تروجان اروکا بدون توجه به اینکه جزئی از سیاره بوده باشد یا خیر، می‌تواند گذشته‌ی مریخ را مشخص‌تر کند. اگر اروکا دارای منشأ مریخی باشد می‌تواند شواهدی درباره‌ی نحوه‌ی تشکیل و مواد داخلی مریخ بدست دهد. اگر اینگونه نباشد نیز می‌تواند شواهدی درباره‌ی محل قرارگیری مریخ درون منظومه‌ی شمسی در گذشته بدست دهد. همچنین درباره‌ی ضربات شدیدی که بر روی مریخ ایجاد دهانه‌های آتشفشانی کرده است و درباره‌ی تاریخ طبیعی مریخ در مقایسه با زمین، زهره و عطارد نیز می‌توان اطلاعات زیادی به‌دست دهد.»
ریوکین می‌گوید: «پس از این اکتشافات، محققین دینامیک منظومه‌ی شمسی باید به آن‌ها نگاه کنند و بگویند به این دلیل است که مریخ به دنبال خود گروهی از سیارک‌ها را به همراه دارد؛ ولی زمین این سیارک‌ها را به همراه ندارد.» وی اضافه کرده است که به‌نظر می‌رسد علاقه به تروجان‌های مریخ هر چند سال یک‌بار جان تازه‌ای می‌گیرد. امیدواریم در ۱۰ سال آینده فضاپیمایی داشته باشیم و بتوانیم از آن‌ها بازدید به‌عمل بیاوریم.
نوشته: ربکا بویل
ترجمه: امید محمدی - مجله علمی ایلیاد