سیارک‌ها و سونامی بزرگ، عامل انقراض حیات مریخی
مجله علمی ایلیاد - در گذشته مریخ بسیار جالب‌تر بوده است. این سیاره قبلاً جوی شبیه به سیاره‌ی زمین، همچنین آتشفشان‌های فعال و حتی اقیانوس‌های مایع داشته است. اما الان سیاره‌ای سرخ مطلق است که احتمالاً هنوز نوعی حیات زیر سطح آن پنهان است. بنابر آن‌چه در مطالعه‌ای جدید فاش شد، گذشته‌ی مریخ حتی مهیج‌تر از آن بود که بشر زمینی درک کند. گروهی در دانشگاه پاریس جنوبی، با استفاده از ترکیبی از تجزیه و تحلیل‌های ماهواره‌ای و مدل‌سازی ریاضی، نتیجه گرفته است که حدود ۳ میلیارد سال پیش، مجموعه‌ای وحشتناک از سونامی‌های بزرگ از نیمکرهی شمالی مریخ تا نیمکرهی جنوبی آن رخ داده است.
مریخ هرگز تکتونیک صفحه‌ای موثری نداشته است. به این معنی که بعید به نظر می‌رسد زلزله‌های منطقه‌ای عظیم سبب این سونامی بزرگ شده باشد. در عوض، تعداد کمی از برخوردهای سیارکی بزرگ، دهانه‌هایی به اندازه‌ی یک قاره پدید می‌آورده که این گروه تحقیقاتی فکر می‌کند، دهانه‌های برخوردی را یافته‌اند که مسئول این سونامی‌ها هستند. محققان در مجله‌ی تحقیقات ژئوفیزیک سیاره‌ها اشاره می‌کنند که شبیه‌سازی‌شان چندین دهانه برخوردی بالقوه با قطر ۳۰ تا ۵۰ کیلومتر را به‌عنوان منشأ این سونامی‌ها پیشنهاد می‌کند.
به هر حال، براساس وسعت ته‌نشست‌های سونامی‌های بزرگ در این سیاره، «دهانه لومونوسوف» که در دشت‌های شمالی مریخ قرار گرفته، دلیل احتمالی بزرگترین سونامی است که مریخ در گذشته تجربه کرده است. این دهانه به قدری بزرگ است که می‌توان هاوایی را در آن جای داد. ضخامت و نوع ته‌نشست‌های اطراف این دهانه، نشان می‌هد که متوسط ارتفاع موج حدود ۱۵۰ متر بوده است، هرچند در وهله‌ی اول در زمان پیدایشش، بالاترین حد ارتفاع موج در حدود ۳۰۰ متر بوده است. سونامی بزرگ در سرتاسر سیاره حداکثر تا ۱۵۰ کیلومتر با سرعت سرسام‌آور ۲۱۶ کیلومتر در ساعت حرکت کرد. این رویداد به قدری قدرتمند بود که به خط ساحلی برگشت و مجدداً توسط خودش سونامی دومی پدید آورد.
این مقاله در حقیقت یکی از چندین مطالعات اخیر است که ادعا کرده آثار ته‌نشست‌های سونامی‌های بزرگ شناسایی شده در مناطق مریخ را یافته است. هرچند مدت زمانی طولانی است که پذیرفته شده، مریخ در گذشته‌ی دور بسیار بیشتر مرطوب بوده، این تحقیق جدید بار دیگر اعتباری به این فرضیه که مریخ زمانی دارای منابع عظیم آب بود، اضافه می‌کند. براساس این تحقیق، در گذشته‌ی دور حوضه‌ی کویر شمالی سیاره‌ی مریخ، بدون تردید دارای اقیانوسی غول‌آسا بود.
مدت‌ها پیش از زمان پیدایش حوزه‌ای که Oceanus Borealis نامیده می‌شود، تصور می‌شد که نیمکرهی شمالی مریخ، شامل یخ‌های زیادی بوده که در نتیجه‌ی فاصله‌ی مریخ از خورشید، نمی‌توانستند ذوب شوند. گمان می‌رود که فعالیت ولکانیکی سیاره، این یخ‌ها را ذوب کرد که سبب شد یخ‌ها از طریق کانال‌هایی داخل کویر شمالی حرکت کنند و در نهایت باعث تشکیل اقیانوس باستانی عظیم شود. متاسفانه ناتوانی مریخ برای نگه داشتن جَوَش به معنی از دست دادن اقیانوسش در چند میلیون سال بعد شد.
نوشته: روبین آندرو
ترجمه: مینا آذری -مجله علمی ایلیاد