تجزیه‌ی پلاستیک با کرم‌های دوست‌دار طبیعت
مجله علمی ایلیاد - نوعی کرم که عموماً عسل و موم کندوهای زنبور عسل را مصرف می‌کند، می‌تواند پاسخی به مشکل در حال گسترش زباله‌های پلاستیکی باشد. مطالعه‌ای جدید نشان داده است که این موجود می‌تواند به‌سادگی یکی از انواع مرسوم مورد استفاده‌ی این مواد را بلعیده و آن را به ترکیبات مفید تبدیل کند. دانشمندان شورای تحقیقات ملی اسپانیا «CSIC»، «فدریکا برتوچینی» و همکارانش در مجله‌ی Current Biology گزارش داده‌اند که کرمِ یک نوع پروانه‌ی بزرگ به‌نام «گالریا ملونلا» می‌تواند باعث شود، پلی‌اتیلن که نوعی پلاستیک در نایلون‌های خرید و بسته‌بندی مواد غذایی کاربرد دارد، تجزیه شده و به موادی مفید تبدیل شود که در محصولات مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بنا به گزارش اسکای نیوز و لس‌آنجلس تایمز، برتوچینی کشف کرد که هزارپاها که به نام «کرم‌های مومی» نیز شناخته می‌شوند، در زمانی که از لارو بیرون می‌آیند برای مصرف پلاستیک از خود اشتیاق نشان می‌دهند. وقتی که وی آن‌ها را از لارو بیرون آورد، درون کیسه‌ای پلاستیکی قرار داد، ولی در کمال تعجب مشاهده کرد که مدتی بعد روی کیسه‌ی پلاستیکی سوراخ‌های متعددی ایجاد شده است. پس از این کشف، برتوچینی و همکارانش کرم مومی قرار داده شده بر روی لایه‌ای از پلی‌اتیلن را تحت نظر قرار دادند و دریافتند که پس از ۴۰ دقیقه، حشره‌ی مورد نظر شروع به ایجاد سوراخ بر روی لایه‌ی پلی‌اتیلن کرده است. در واقع با تخمینی سطحی می‌توان گفت که هر کرم با سرعت ۲.۲ سوراخ در ساعت در حال مصرف پلی‌اتیلن است و گروهی که شامل ۱۰۰ کرم باشد در دوازده ساعت ۹۲ میلی‌گرم کیسه‌ی پلاستیکی را مصرف می‌کند.
برای انجام آزمایش‌های بیشتر روی کرم مومی پروانه‌ای، محققین محلولی از کرم‌ها را ساختند و روی لایه‌ای از پلی‌اتیلن قرار دادند. پس از چهارده ساعت، ۱۳ درصد از جرم پلاستیک تجزیه شده بود و گروه محققین متوجه شدند چیزی که بر جای مانده «اتیلن گلایکول» است. اتیلن گلایکول ترکیبی است که به‌عنوان خنک‌کننده، انتقال‌دهنده‌ی گرما و در ساخت نخ‌های پلی‌استر و بطری‌های پلاستیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محققین امیدوار هستند ماده‌ی مسئول این فرآیند را کشف و بازتولید کنند. این کشف که توسط محققین ثبت اختراع نیز شده است، می‌تواند کمک غیرمنتظره‌ای در مقابله با انباشت زباله‌های پلاستیکی باشد. سالانه تقریباً ۸۰ میلیون تن پلی‌اتیلن در دنیا ساخته می‌شود و به گفته‌ی CISC برای تجزیه‌ی کیسه‌های ساخته شده از این مواد بیش از یک قرن زمان لازم است. شورای تحقیقات توضیح داده است که به طور متوسط، هر نفر سالانه ۲۰۰ کیسه‌ی پلاستیکی استفاده می‌کند که منجر به تولید حداقل ۱۰۰،۰۰۰ تن زباله‌ی پلی‌اتیلن می‌شود و بنابراین راه حل جدیدی برای تجزیه‌ی پلاستیک مورد نیاز است. با در نظر گرفتن این مطالعه‌ی جدید، به نظر می‌رسد این راه حل در طبیعت وجود داشته باشد.
چگونه کرم مومی پروانه با این سرعت باعث تجزیه‌ی زیستی پلاستیک می‌شود؟ همان‌طور که دانشمندان به تایمز گفته‌اند، بیشترین احتمال برای توضیح این فرآیند این است که شباهت شیمیایی بین پلاستیک و موم کندوی عسل که درون لارو کرم‌ها وجود دارد و کرم‌ها عموماً از آن استفاده می‌کنند، زیاد است. «کریس هوو»، نویسنده‌ی همکار این مقاله از دانشگاه کمبریج می‌گوید: «کرم مومی به نحوی تکامل یافته است که بتواند موم موجود در لارو خود را مصرف کند و به خاطر این توانایی، پلاستیک را نیز می‌تواند مصرف کند، چرا که ترکیب شیمیایی مشابهی با موم دارد.»
«پائولو بومبلی»، همکار این مطالعه از دانشگاه کمبریج و همکار دیگر این مطالعه، به اسکای نیوز گفته‌اند: «کرم‌های مومی نه تنها پلاستیک را می‌خورند بلکه در واقع ماده‌ی دیگری تولید می‌کنند که باعث شکستن پیوندهای شیمیایی پلاستیک می‌شود. مرحله‌ی بعد این است که دریابیم ماده‌ی تولید شده توسط کرم‌ها چیست و راهی برای بازتولید آن پیدا کنیم تا بتوان از آن برای تجزیه‌ی زباله‌های پلی‌اتیلنی موجود استفاده کرد.»
نوشته: چاک بدنار
ترجمه: امید محمدی - مجله علمی ایلیاد