آیا نخستین اشکال حیات روی زمین، خیلی زود شکل گرفتند؟
مجله علمی ایلیاد - دانشمندانی که در کانادا کار می‌کنند، معتقدند برخی از نخستین اشکال حیات روی زمین را کشف کرده‌اند؛ لوله‌ی کوچکی شبیه به میکروب‌هایی که در داخل و اطراف شکاف‌های غنی از مواد معدنی موجود در زیر آب‌ها زندگی می‌کردند. هرچند این ادعای آن‌ها بحث‌برانگیز است، اما اگر ثابت شود، این فسیل‌ها می‌توانند به منبعی از حیات به ۴.۲۸ میلیارد سال قبل روی زمین برگردند؛ یعنی صدها میلیون سال پیش از آن‌چه در حال حاضر پذیرفته شده است و تنها کمی پس از تشکیل سیاره.
تا همین اواخر منطقه‌ی «پیلبارای» استرالیای غربی با کلونی‌های دریای کم عمق فسیل شده‌ی ۳.۴۸ میلیارد ساله‌اش که به‌عنوان «استراماتولیت‌ها» شناخته می‌شوند، برای داشتن نخستین حیات، پادشاهی می‌کرد. سپس این امتیاز تابستان گذشته با کشف آثاری از استراماتولیتی که قدمتی حدود ۳.۷ میلیارد سال دارند، به گرینلند داده شد. حالا با کشف نشانه‌هایی از حیات میکروبی اقیانوس عمیق‌تر که حداقل به ۳.۷۷ میلیارد سال قبل برمی‌گردد و احتمالاً ۴.۲۸ میلیارد سال سن دارد، یعنی تنها ۲۵۰ سال پس از تشکیل زمین، استان کبک کانادا در بالای هر دوی آن‌ها قرار گرفته است.
این لوله‌های بسیار کوچک که یک‌دهم عرض موی انسان ضخامت دارد، برآمدگی‌ها و رشته‌ها در تکه‌ای بزرگ از کف اقیانوس باستانی یافت شدند که با نام «کمربند گرین استون نیوواگیتوک» شناخته می‌شود. این تکه‌ی خاص کف اقیانوس که با شکاف و دره‌های هیدروترمال سوراخ سوراخ شده، آب‌های داغ غنی از مواد معدنی را از اعماق اقیانوس به سطح می‌آورد.
«دومینیک پاپینِائو»، محقق ارشد از کالج دانشگاهی لندن، اینگونه توضیح می‌دهد: «این رخ‌نمون به شدت درون کمبرند سنگی متمرکز شده و بازتاب‌کننده‌ی سیستم‌های شکاف هیدروترمال عصر جدید است، جایی که دودکش‌های سنگی در گروه‌های کوچک متمرکز، یافت می‌شوند.»
پاپینِائو و همکارانش با تحلیل این سنگ‌ها، زیر میکروسکوپ، توانستند نشان دهند که این ساختارها که از هماتیت ساخته شده‌اند، همان نوع ساختار به هم پیچیده شده و شاخه‌ای باکتری‌های اکسیده کننده‌ی آهن را داشتند که امروزه نزدیک شکاف‌های هیدروترمال یافت می‌شوند. سپس آن‌ها با استفاده از طیف‌سنجی رامان، توانستند مواد معدنی مربوط به آن ساختارها را شناسایی کنند که شامل گرافیت، آپاتیت و کربنات بودند؛ تمام مواد معدنی که در موضوعات زیستی یافت می‌شوند و مکرراً با فسیل‌ها می‌پیوندند. به علاوه، این ساختارها با برآمدگی‌هایی در ابعاد سانتی‌متر پوشانده شده بودند که محققان معتقدند محصول فساد معدنی هستند. این کشف در مجله‌ی Nature توصیف می‌شود.
این گروه همچنین یافته‌هایشان را با ساختارهای میکروبی ۴۸۰ میلیون ساله که اطراف شکاف هیدروترمالی در نروژ امروزی شکل گرفتند، ساختارهای ۱۸۶ میلیون ساله در شکاف‌های ایالت‌های غرب میانه آمریکا، و موجودات زنده‌ی امروزی مقایسه کردند. در تمامی موارد شباهت‌ها قابل‌توجه بود. این یافته، در میان جوامع علمی سبب جنبشی شده است، هرچند شبهه‌هایی وجود دارد که آیا سنگ‌ها به همان قدمتی هستند که ادعا می‌شود و دیگران قانع نشده‌اند که این ساختارهای پیچ و تاب خورده، منشاء زیستی داشته‌اند.
اما پاپینِائو که انتظار نداشت شکلی از حیات در این سنگ‌ها بیاید و با دیدن این ساختارهای رشته‌ای متحیر شد، پاسخ می‌دهد: «با در نظر گرفتن هر مورد به تنهایی، هیچ کدام از ویژگی‌هایی که ما می‌یابیم، اثباتی بر این موضوع نیست که آن موجودی زنده بوده است؛ اما با کنار هم قرار دادن ۹ خط از شواهدی که داریم، موردی قانع‌کننده به‌دست می‌آید.»
این یافته‌ها همچنین این ایده را که حیات روی زمین احتمالاً در مایع معدنی گرمی آغاز شده است که با شکاف‌های هیدروترمال مرتبط است، تقویت می‌کند.
اگر پاپینِائو و همکارانش به نتیجه‌ی صحیحی رسیده باشند، این مطلب نشان می‌دهد، حیات احتمالاً به آن کمیابی که ما فکر می‌کنیم، نیست.
پاپینِائو به خبرگزاری‌ها گفت: «شرایط آتشفشانی، آب و کمی کربن ظاهراً اجزا اصلی تشکیل حیات هستند و ما در مکان‌های بسیاری در منظومه‌ی شمسی، شامل اقمار مشتری، می‌توانیم آن‌ها را پیدا کنیم. اگر حیات بسیار سریع روی زمین پدید آید، احتمال اینکه حیات، گسترده و فراوان است، افزایش می‌یابد و آن می‌تواند از مکان‌های بسیاری در منظومه‌ی شمسی، سرچشمه گرفته باشد.»
نوشته: کیت راویلیوس
ترجمه: مجله علمی ایلیاد