خطرات و منافع پروژه‌ای در راستای مقابله با تغییرات آب و هوایی
مجله علمی ایلیاد - ژئومهندسی خورشیدی می‌تواند زمان بیشتری را در اختیار ما قرار دهد، تا میزان کربن را در جو زمین تنظیم کنیم. اما این رویکرد می‌تواند عواقب بسیار ناگواری برای تنوع زیستی و آب و هوای منطقه‌ای سیاره‌ی زمین به‌همراه داشته باشد. ژئومهندسی خورشیدی، به‌عنوان روشی نویدبخش تلقی می‌شده است که تضمین می‌کند، سیاره‌ی ما با خنک‌سازی مصنوعی آب و هوا، به‌عنوان محلی قابل سکونت باقی می‌ماند.
با این حال، اگر این فرآیند به‌طور ناگهانی معکوس شود، باید منتظر عواقب ناگواری برای زمین باشیم. ژئومهندسی، اَشکال بسیار مختلفی به خود می‌گیرد و از اصول مختلفی برای حصول هدفی یکسان بهره می‌جوید. ژئومهندسی خورشیدی بر پایه‌ی استفاده از ایروسول‌ها برای بازتاباندن نور خورشید به فضا استوار است. این روش اثری مستقیم بر کربنِ موجود در جو زمین ندارد؛ پس راه حلی قطعی برای تغییر آب و هوا نیست. با این حال، حامیان آن می‌گویند که روش یادشده می‌تواند دما را کاهش داده و زمان بیشتری در اختیارمان بگذارد تا کربن بیشتری را از جو حذف کنیم.
مطالعه‌ای جدید به رهبری «کریستوفر تریسوس»، اکولوژی‌شناس و محقق در مرکز ترکیب اجتماعی‌محیطی، ارزیابی خطرات ناشی از این گونه اقدامات برای بازه‌ی زمانی محدودی را در دستور کار خود قرار داده است. مقاله‌ی منتشر شده در مجله‌ی Nature Ecology & Evolution بیان می‌دارد که پایان ناگهانی برنامه ژئومهندسی خورشیدی، می‌تواند اثراتی مضرتر از خود تغییرات آب و هوا داشته باشد.
«جانوس پاستور»، مدیر اجرایی برنامه حاکمیت ژئومهندسی آب و هوایی کارنگی در گفتگویی خبری، اظهار داشت: «در این مطالعه، شروع سریع و پایان سریع ژئومهندسی خورشیدی مورد بررسی قرار می‌گیرد. ما در جهانی زندگی می‌کنیم که خیلی عالی و کامل نیست. اتفاقاتی می‌توانند به وقوع بپیوندند. محققان از این سناریوی احتمالی ابراز نگرانی کرده‌اند که کشوری یا گروهی از کشورها یا حتی فردی ثروتمند می‌تواند در به‌کارگیری از ژئومهندسی خورشیدی دخالت داشته باشد. این عامل می‌تواند به نوعی آغاز و پایان سریع منجر شود.»
بر طبق یافته‌های مطالعه، این نوع ژئومهندسی می‌تواند تاثیر شگرفی بر اکوسیستم‌های منطقه‌ای بگذارد. محققان در سناریویی، تغییرات را نسبت به دما و بارش مقایسه کردند. این به این معنا است که گونه‌ها مجبور به حرکت در جهتی می‌شوند تا سطح مشابهی از میزان بارش را حفظ کنند و به‌دنبال دمایی باشند که به آن عادت دارند. تصور بر این بوده است که نواحی غنی از تنوع زیستی مثل اقیانوس‌های استوایی و آمازون، به بیشترین میزان در معرض خطر قرار دارند.
محققان گفتند: «برخی درخت‌ها فقط در نواحی دمایی خاصی رشد می‌کنند؛ برخی حیوانات در نواحی دمایی خاصی زندگی می‌کنند. این تعادل عادی برای اوضاع برقرار است. اگر دما را به آهستگی تغییر دهید، برخی حیوانات به مناطقی می‌روند که دمای دلخواه‌شان را تجربه کنند. ما مشاهده کرده‌ایم که برخی ماهی‌ها با گرم شدن آب‌ها به سمت شمال حرکت می‌کنند. برخی گیاهان نیز می‌توانند حرکت کنند، اما با سرعت خیلی آهسته.»
مشکلی که شروع و پایان زود پروژه‌ی ژئومهندسی خورشیدی دارد، این است که حتی اگر گونه‌ها توانایی سازگاری ابتدایی را با محیط‌شان داشته باشند، تغییرات بیشتر چند دهه بعد پدید می‌آیند. «دنیس ال. هارتمن»، استاد دانشگاه واشینگتن در دپارتمان علوم جوی در ماه نوامبر ۲۰۱۷ گفت: «مدیریت تابش خورشیدی باید پایدار گردیده و افزایش یابد تا افزایش گازهای گلخانه‌ای با توازن همراه باشد. اگر مدیریت تابش خورشیدی به هر دلیلی متوقف شود، گرمایش سریعی به وقوع پیوسته و احتمالاً عواقب نامناسبی پیش می‌آید.»
یکی از بزرگترین چالش‌ها در اجرای ژئومهندسی خورشیدی این است که هر پروژه‌ای باید با اقدامات سیاسی همراه باشد که می‌تواند دهه‌ها طول بکشد. اگر توافقی بین‌المللی برای پیگیری این تغییرات وجود داشت، پروژه‌ی فوق قطعاً به بار می‌نشست. برنامه‌ی حاکمیت ژئومهندسی آب و هوای کارنگی می‌گوید که بررسی بیشتر خطرات و منافع و چارچوب حاکمیتی مشترک از جمله پیش‌نیازهای ضروری برای به‌کارگیری ژئومهندسی خورشیدی است.
نوشته: برد جونز
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد