راز ذره‌ی رادیواکتیو در آسمان آلاسکا چیست؟
مجله علمی ایلیاد - در ارتفاع تقریباً ۷ کیلومتری بالای جزایر «آلوشن» در آلاسکا، محققان با چیزی مواجه شدند که در دو دهه نمونه‌برداری از جو زمین، چنین چیزی ندیده بودند؛ ذره‌ی ایروسول رادیواکتیو حاوی مقدار اندکی اورانیوم غنی شده. علی رغم خاصیت رادیواکتیویته، این کشف نگرانی‌های چندانی را به همراه نداشت، زیرا ذره‌ی باد آورده بسیار کوچک بود و ظاهراً به تنهایی در تروپوسفر معلق بود. این ذره در آن ارتفاع چه کار می‌کرد؟
«دنیل مورفی»، یکی از محققان سازمان جوی و اقیانوسی ملی آمریکا «NOAA»، در مصاحبه‌ای خبری بیان کرد: «این ذره از مواد رادیواکتیو اندکی برخوردار است. اما عجیب است که منبع بسیار اندکی از اورانیوم وجود دارد که ما درکش نمی‌کنیم.»
در حال حاضر مشخض نیست که این ذره چه اهمیتی می‌تواند داشته باشد و وجود آن ابهامات زیادی را در پی دارد. نوع اورانیوم آن هم عجیب است، چرا که حاوی اورنیوم ۲۳۸ و اورانیوم ۲۳۵ است. اورانیوم ۲۳۸ در طبیعت تا حدود زیادی وجود دارد، اما همان‌طور که محققان توضیح دادند، وجود فراوان اورانیوم ۲۳۵ کمیاب به این معنا است که نمونه‌ی شناسایی‌شده از منبعی طبیعی سرچشمه نمی‌گیرد.
محققان در مقاله‌ی خود این‌طور نوشتند: «در طول ۲۰ سال نمونه‌برداری هوایی از میلیون‌ها ذره در جو زمین، ما به ندرت با ذره‌ای مواجه شدیم که مقدار زیادی اورانیوم ۲۳۸ داشته باشد؛ البته هرگز ذره‌ای غنی از اورانیوم ۲۳۵ کشف نکرده بودیم.»
اورانیوم ۲۳۵ ایزوتوپی شکافی است که می‌تواند واکنش زنجیره‌ای شکافت را رقم بزند؛ یعنی همان نوع اورانیومی است که در سوخت هسته‌ای و سلاح‌های هسته‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه اورانیوم ۲۳۵ در طبیعت وجود دارد، اما نمونه‌ی شناسایی‌شده دارای محتوای اورانیومی سه برابر بیشتر از حالت عادی است که در نمونه‌ی فلز با این اندازه یافت می‌شود. از این گفته‌ها می‌توان استنباط کرد که این ذره می‌تواند به‌عنوان اورانیوم غنی شده برای اهداف تولید نیروی هسته‌ای یا سلاح‌های نظامی استفاده گردد.
اینکه چنین ذره‌ای به‌صورت آزادانه در آسمان آلاسکا معلق بوده است، برای محققان منطقی نیست. به گفته‌ی محققان، اندازه‌ی ذره‌ی اورانیوم به قدری کوچک است که نمی‌تواند از تولید صنعتی سوخت هسته‌ای بگریزد. محققان این فرضیه را مطرح کردند که ذره شاید در اثر حادثه‌ی هسته‌ای مثل چرنوبیل یا فوکوشیما آزاد شده است. جالب اینجا است که هیچ‌گونه آتش‌سوزی جنگلی هم در زمان نمونه‌برداری اتفاق نیفتاده بود.
به باور گروه محققان، احتمالاً این ذره به واسطه‌ی جریان‌های هوایی از اقیانوس آرام به سمت جزایر آلوشن کشانده شده است. اما تحلیل مسیر باد و پراکندگی ذره، توسط محققان نشان می‌دهد که باید این ذره در جایی مثل ژاپن، چین، کره‌ی‌شمالی یا کره‌ی‌جنوبی حضور داشته باشد.
«آرنی گاندرسون»، کارشناس انرژی هسته‌ای خاطرنشان کرد: «من حدس می‌زنم این ذره از کره‌ی‌شمالی سرچشمه گرفته باشد. کره‌ی‌شمالی راکتور کوچکی و یک سری سانتریفیوژهای گازی برای غنی‌سازی اورانیوم ۲۳۵ دارد. این امکان وجود دارد که در ایجاد سوخت جدید یا استخراج پلوتونیوم از سوخت، مقداری اورانیوم غنی شده به هوا گریخته باشد.»
البته شواهد محکمی برای پشتیبانی از این ادعا وجود ندارد و با توجه به کمیاب بودن نمونه‌ای که با آن کار می‌کنیم، محققان امیدوار هستند سایر دانشمندانی که تجزیه و تحلیل‌های زیادی درباره‌ی عناصر رادیواکتیو انجام می‌دهند، بتوانند دلایل بهتری برای این ذره نادر ارائه دهند. مورفی افزود: «یکی از انگیزه‌های اصلی مقاله‌ی حاضر، این است که مشخص شود آیا کسی که اطلاعات زیادی درباره‌ی اورانیوم دارد، می‌تواند سر از منبع این ذره در بیاورد یا خیر؟»
یافته‌های این تحقیق در مجله‌ی Environmental Radioacivity منتشر شده است.
نوشته: پیتر داکریل
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد