داروی آسم، زوال عقل را در موش‌ها درمان کرد!
مجله علمی ایلیاد - محققان هیجان‌زده هستند. دانشمندان از آزمایشی بر روی موش‌ها برای از بین بردن شدیدترین آسیب ناشی از زوال عقل استفاده کرده‌اند؛ آن‌ها این کار را با دارویی قدیمی که معمولاً برای آسم استفاده می‌شود، انجام دادند. این کار می‌تواند راه را برای درمان‌هایی که حافظه و اختلال فضایی را در افراد مبتلا به آلزایمر بازیابی می‌کنند، باز کند.
درحالی‌که درمان انسانی هنوز در راه است، تحقیقات روشی را ارائه می‌دهند که برای درمان و تشکیل پروتئین‌های «tau» به‌کار می‌رود که برای مدت‌ها تصور می‌شد عاملی کلیدی در زوال عقل است. کلید پیشرفت داروی آسمی به‌نام «زیلیتون» یا «Zyflo» است که به مدت ۲۲ سال به‌کار می‌رود. گروه دانشگاه تمپل در فیلادلفیا به شدت خوش‌بین است و ادعا می‌کند که یافته‌هایش در نهایت منجر به بهبودی زندگی میلیون‌ها نفر مبتلا به زوال عقل می‌شود.
محقق ارشد «دومنیک پراتیکو»، گفت: «نشان می‌دهیم که می‌توانیم پس از بیماری مداخله کنیم و موش‌های مبتلا به نقص حافظه را به‌صورت دارویی نجات دهیم.» هنوز چیزهای زیادی وجود دارد که در مورد بیماری‌هایی مثل آلزایمر نمی‌دانیم، اما شواهد به پروتئین‌های tau که ارتباطات بین نورون‌ها را مسدود می‌کند، اشاره دارد. پروتئین دیگری که پروتئین پیش‌ساز «آمیلوئید» یا «APP» نامیده می‌شود نیز به‌نظر مشارکت دارد. در این مطالعه، دانشمندان مولکول‌های التهابی به‌نام «لکوترین»ها را مورد هدف قرار دادند. با توجه به این که با پیشروی زوال عقل، لکوترین‌ها به سلول‌های عصبی آسیب می‌رسانند، این گروه سعی کرد مانع از تشکیل این مولکول‌ها شود.
زیلیتون در اینجا وارد صحنه می‌شود. زیلیتون به گروهی از موش‌هایی که مهندسی شده بودند تا دچار مشکلات زوال عقل مشابه با انسان ۶۰ ساله شوند داده شد، درحالی‌که گروه دیگر موش‌ها دارونما مصرف کردند. پس از ۱۶ هفته، موش‌های درمان شده نسبت به موش‌هایی که زیلیتون را دریافت نکردند، عملکرد بهتری در آزمون‌های ما از خود نشان دادند. گروهِ درمان شده همچنین ۹۰درصد لکوترین‌ها کمتری در مغزشان و ۵۰درصد «tau tangle» کمتری داشتند.
پراتیکو گفت: «چیزی که مشاهده کردیم خارق‌العاده است. برای اولین بار، نشان می‌دهیم که می‌توانیم کاری پس از ابتلای بیماری انجام دهیم.» در واقع، سیناپس‌های موش‌هایی که داروی زیلیتون را دریافت کردند، پس از تحلیل‌های دقیق به اندازه‌ی موش‌های طبیعی سالم به‌نظر می‌رسیدند. تقریباً به نظر می‌رسد که این جنبه از زوال عقل، کاملاً از بین رفته است.
قبل از اینکه خیلی هیجان‌زده شویم، محدودیت‌هایی وجود دارد که باید در نظر بگیریم. مثلاً، این موش‌ها هیچ آرایشِ «بتا آمیلوئید» ناشی از APP در مغزشان نداشتند. این آرایش‌ها در پلاک‌های tau در مغز انسان‌های مبتلا به زوال عقل، یافت می‌شوند. در حالی‌که موش‌ها اغلب به دلیل شباهت ژنتیکی و بیولوژیکی با انسان‌ها در تحقیقات به‌کار می‌روند، انتقال درمان‌ها در میان این حیوانات می‌تواند دشوار باشد. با توجه به محدودیت‌های درک‌مان از زوال عقل، هنوز باید کارهای زیادی انجام شود.
با این وجود، این حقیقت که محققان توانستند برخی از آسیب‌های زوال عقل را از بین ببرند، جای تقدیر و تشکر دارد، زیرا این وضعیت معمولاً در انسان‌ها تشخیص داده نمی‌شود تا زمانی‌که اثراتش شروع شده باشد. دلیل دیگری برای خوش‌بینی این است که زیلیتون قبلاً به‌صورت دارویی ایمن تایید شده، البته هشدارهای مشاوره‌ای و اثرات جانبی بالقوه‌ای دارد. اما می‌تواند انجام آزمایشی بالینی که دانشمندان می‌خواهند بعداً تنظیم کنند را تسریع بخشد. پراتیکو گفت: «این داروی جدیدی است. این تحقیق به زودی برای کلینیک و بیماران انسانِ مبتلا به آلزایمر تفسیر می‌شود.»
این تحقیق در مجله‌ی Molecular Neurobiology منتشر شده است.
نوشته: دیوید نیلد
ترجمه: سحر الله‌وردی - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: سحر الله‌وردی - مجله علمی ایلیاد