گپ تحصیلی چیست و چگونه می‌توان در فرایند اپلای آن را توجیه کرد؟

مجله موفقیت  ایلیاد - از فاکتورهای مهم در اخذ ویزا و پذیرش تحصیلی مسئله‌ی گپ تحصیلی است. فرض کنید چند سالی است که از آخرین مدرک دانشگاهی یا دیپلم شما گذشته و شما مجدداً تصمیم می‌گیرید تا جهت ادامه تحصیل در دانشگاهی خارج از کشور برای درخواست ویزا و پذیرش درخواست دهید، زمانی که برای اطلاع از شرایط پذیرش به وب سایت دانشگاه مورد نظر مراجعه می‌کنید با موضوعی به نام گپ تحصیلی یا وقفه‌ی تحصیلی یا study gap مواجه می‌شوید. برخورداری از شرایط سنی مورد نظر دانشگاه، شرط معدل، عدم وجود گپ تحصیلی و مواردی از این دست از جمله مواردی است که در کنار مدارک تحصیلی، هویتی و مالی مورد درخواست دانشگاه مورد نظر می‌باشد. برای مثال لازم است  متقاضیان علاقه‌مند به تحصیل در کشور کانادا علاوه بر ارائه‌ی مدارک مورد نیاز دانشگاه و سفارت برای دریافت نامه‌ی پذیرش و ویزا از شرایط دیگری نیز همچون عدم برخورداری از گپ تحصیلی برخوردار باشند.

زمانی که از آخرین مدرک تحصیلی تا زمان اقدام برای دریافت پذیرش و ثبت نام مجدد در دانشگاه جهت ادامه تحصیل فاصله‌ی زیادی ایجاد شده باشد به آن فاصله در اصطلاح گپ تحصیلی گفته می‌شود. فردی که دارای گپ تحصیلی باشد مسلماً به لحاظ آمادگی ذهنی و شرایط قرار گیری دوباره در محیطی آموزشی نظیر دانشگاه با مشکل مواجه خواهد شد و به دلیل فراموشی دروس یا به روز نبودن اطلاعات دانشگاهی به سختی می‌تواند خود را با شرایط تحصیلی در یک سیستم آموزشی جدید در دانشگاهی خارج از کشور وفق دهد. بنابراین در بسیاری اوقات در صورت برخورداری از گپ تحصیلی و عدم برخورداری از شرایط سنی مورد نظر دانشگاه حتی با وجود ارائه‌ی کلیه‌ی مدارک مورد نیاز دانشگاه در اغلب موارد با درخواست پذیرش دانشجو موافقت صورت نخواهد گرفت. متقاضی تحصیل در کشورهایی نظیر کانادا یا دانشگاه‌های اروپایی حوزه‌ی شنگن علاوه بر نامه‌ی پذیرش نیازمند دریافت ویزای تحصیلی نیز خواهد بود، بر همین اساس در صورت برخورداری از گپ تحصیلی حتی در صورت دریافت نامه‌ی پذیرش از دانشگاه احتمال رد درخواست ویزا از سوی افسر سفارت وجود خواهد داشت.  

بسیاری از دانشگاه‌های خارج از کشور علاوه بر ارائه‌ی کامل مدارک تحصیلی و هویتی دانشجویان حساسیت بسیاری به شرایط سنی، وقفه‌ی تحصیلی، معدل، نمرات زبان و مسائل این چنینی دارند بنابراین در زمان اپلای و اقدام برای پذیرش پیش از ارسال مدارک با دقت از جزئیات و شرایط دانشگاه مورد نظر مطلع شوید.
وجود گپ تحصیلی زیاد از آخرین مدرک دانشگاهی یا دیپلم سبب ایجاد زمان طولانی جهت رسیدگی و بررسی پرونده دانشجو خواهد شد و در نهایت علیرغم تمام پیگیری‌ها این امکان وجود دارد که با درخواست پذیرش متقاضی موافقت نشود.

حد نرمال گپ تحصیلی کاملاً به دانشگاه مورد نظر و مقصد تحصیلی متقاضی وابسته است، اما در حالت کلی برای ادامه‌ی تحصیل در مقطع کارشناسی در دانشگاه‌های خارج از کشور گپ تحصیلی ۲ تا ۳ ساله از آخرین مدرک دریافتی دیپلم یا پیش دانشگاهی وقفه‌ای نرمال و قابل قبول خواهد بود. فاصله‌ی تحصیلی نرمال برای مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد ۵ سال از آخرین مدرک دریافتی یعنی کارشناسی می‌باشد که موجه و قابل قبول است. برای مقطع دکترا چندان حساسیتی برای وقفه‌ی تحصیلی وجود ندارد و گپ تحصیلی تا ۱۰ سال نیز برای این مقطع تحصیلی قابل قبول خواهد بود، البته بهتر این است که برای ادامه تحصیل در این مقطع در صورت وجود فاصله تحصیلی زیاد دلیل و توجیه قانع‌کننده‌ای وجود داشته باشد.

اولین بخش برای توجیه فاصله‌ی تحصیلی مربوط به دپارتمان پذیرش دانشگاه می‌باشد که می‌توان از طریق شرکت در دوره‌های کارموزی یا فعالیت‌های تمام وقت و مرتبط با رشته‌ی تحصیلی، گذراندن زمان جهت آمادگی برای دریافت مدرک زبان، خدمت سربازی و مواردی از این دست توجیه‌پذیر شود. متقاضیان برای دریافت نامه‌ی پذیرش و اخذ ویزا از کشور‌های برتر نظیر کانادا، انگلیس، آمریکا و کشورهای حوزه‌ی شنگن به دلیل اعتبار بالای ویزا و تقاضای زیاد دانشجویان بین المللی و سختگیری های اعمال شده در صورت برخورداری از گپ تحصیلی و در صورت عدم برخورداری از دلایل موجه و قانع‌کننده با احتمال بسیاری با رد شدن درخواست نامه‌ی پذیرش از سوی دانشگاه و ویزا از سوی سفارت مواجه خواهند شد. اینکه به چه دلیل گپ تحصیلی و شرایط سنی بیش از حد نرمال برای سفارت قابل قبول نبوده و سبب رد شدن درخواست ویزا می‌شود این است که از دید افسر سفارت این دسته از افراد با بیان قصد ادامه تحصیل در یک مقطع دانشگاهی به کشور مهاجرت و در عمل در پی انجام کار تمام وقت و اقامت غیر قانونی و طولانی مدت هستند، بنابراین در صورت عدم ارائه‌ی دلایل قانع‌کننده درخواست ویزای این عده از افراد در اغلب اوقات رد خواهد شد. کار و جمع کردن بودجه‌ی مورد نیاز جهت ادامه‌ی تحصیل در خارج ازکشور در این فاصله‌ی زمانی، بیماری طولانی مدت، اخذ مدرک زبان، خدمت سربازی، ازدواج، تولد فرزند و مواردی از این دست از جمله دلایل قانع‌کننده برای وجود وقفه‌ی تحصیلی و وضعیت سنی به شمار می‌روند.    

همانگونه که عنوان شد عموماً گپ تحصیلی ۲ تا ۳ ساله برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی قابل قبول و موجه می‌باشد. بنابراین برای فردی که در ۱۸ سالگی در ایران مدرک دیپلم خود را دریافت کرده است تا سن ۲۱ یا ۲۲ سالگی این امکان فراهم است تا برای ادامه تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور اقدام کند و مانعی به لحاظ گپ تحصیلی برای دریافت نامه‌ی پذیرش و ویزای تحصیلی آن کشور نخواهد داشت. اما در صورت عدم برخورداری از شرایط سنی مناسب برای مثال در سنین ۲۵ یا ۳۰ سالگی برای اقدام جهت تحصیل در مقطع کارشناسی ارائه‌ی سوابق کاری، مدرک زبان، شرکت در دوره‌های آموزشی و موارد اینچنینی به نحوی که وقفه‌ی تحصیلی را توجیه کند الزامیست. دانشگاه‌ها و کالج‌های خصوصی به دلیل دریافت شهریه‌ی بالا از دانشجویان بین‌المللی بر سر گپ تحصیلی و شرایط سنی سختگیری چندانی به عمل نمی‌آورند اما این شرایط برای دریافت ویزا اینگونه نخواهد بود، بنابراین احتمال عدم موفقیت متقاضی در صورت عدم وجود دلایل قانع کننده بسیار خواهد بود. البته ادامه‌ی تحصیل با مدرک دیپلم در خارج از کشور تنها وابسته به شرایط سنی و گپ تحصیلی نمی‌باشد و بسته به دانشگاه و کشور مقصد شرایط دیگری نظیر نمره‌ی زبان و معدل قابل قبول، برخورداری از تمکن مالی، سوابق و رزومه تحصیلی موفق و مواردی از این دست نیز در موفقیت دانشجو برای دریافت نامه‌ی پذیرش و ویزای تحصیلی تأثیر فراوانی خواهد داشت.  

همانگونه که اشاره شد گپ تحصیلی قابل قبول برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد حداکثر ۵ سال از دریافت مدرک کارشناسی می‌باشد. برای مثال چنانچه در سن ۱۸ و ۱۹ سالگی مدرک دیپلم خود را گرفته و پس از یک وقفه‌ی یک و یا دو ساله در سن ۲۱ سالگی به دانشگاه رفته و دوره‌ی چهار ساله کارشناسی را در عرض ۵ سال تمام کرده باشید این امکان را دارید تا با میانگین سنی ۳۰ تا ۳۲ سال برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد اقدام کنید.
چنانچه از گپ تحصیلی بیشتر از ۵ سال برخوردار باشید و فاقد رزومه و نمرات تحصیلی و مدرک زبان مناسب باشید و نتوانید با دلایل قانع کننده موارد منفی پرونده خود را توجیه کنید از شانس بسیار اندکی برای دریافت ویزا و پذیرش برخوردار خواهید شد.

مسئله‌ی شرایط سنی و گپ تحصیلی برای مقطع دکترا چندان مسئله‌ی تأثیرگذاری برای دریافت نامه‌ی پذیرش از دانشگاه مورد نظر و ویزای کشور مقصد نخواهد بود. البته این بدین معنا نیست که پس از گذشت ۱۵ تا ۲۰ سال از دریافت مدرک کارشناسی ارشد بدون ارائه‌ی هیچ گونه دلیل قانع‌کننده بتوانید برای تحصیل در این مقطع اقدام کنید، در واقع گپ تحصیلی تا ۱۰ سال برای مقطع دکترا نرمال و قابل توجیه می‌باشد اما بهتر است برای افزایش شانس خود برای اخذ پذیرش و ویزای تحصیلی مدارک و دلایلی مستند نظیر سابقه‌ی کاری و پژوهشی مرتبط با رشته‌ی تحصیلی، مقالات علمی منتشر شده، ارتقا سطح زبان و مواردی از این دست را به دپارتمان دانشگاه و سفارت ارائه دهید.

تحصیل در کشور کانادا علاوه بر نامه‌ی پذیرش و مواردی نظیر مدارک تحصیلی، انگیزه نامه، توصیه نامه، مدرک زبان به ویزای این کشور نیز نیازمند است، بنابراین برای تحصیل در هر مقطع در صورت عدم برخورداری از شرایط سنی مناسب و وجود گپ تحصیلی و عدم وجود دلایل قانع کننده شانس متقاضی برای دریافت نامه‌ی پذیرش و ویزای تحصیلی بسیار کم خواهد بود.
برای درک بهتر تفاوت شرط سنی و گپ تحصیلی به مثال زیر توجه کنید، فرض کنید فردی ۳۲ ساله هستید که مدرک کارشناسی خود را در سن ۲۴ سالگی گرفته، سن شما بالاتر از ۳۰ سال می‌باشد پس دارای فاکتور منفی شرط سنی محسوب می‌شوید، در عین حال از آخرین مدرک تحصیلی شما نیز ۸ سال می‌گذرد که گپ تحصیلی زیادی محسوب می‌شود. اما تصور کنید در ۲۶ سالگی مدرک کارشناسی خود را دریافت و به دلیل گذراندن خدمت سربازی و دریافت مدرک زبان در سن ۳۲ سالگی برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد اقدام کرده‌اید با وجود گپ تحصیلی و شرط سنی به دلیل برخورداری از دلایل قابل قبول از امکان دریافت نامه‌ی پذیرش و ویزای تحصیلی کشور کانادا برخوردار خواهید شد.