اعتماد‌بنفس و نقش آن در زندگی ما

مجله موفقیت ایلیاد - در حالت کلی به تصویر ذهنی مثبتی که شما نسبت به توانایی انجام کار و داشتن مهارت در انجام کار‌های خودتان دارید اعتمادبنفس گفته می‌شود، دکتر احسان محمدی عضو انجمن روانپزشکی ایران «اعتمادبنفس را توانایی و باور‌های  ذهنی درست و مهارت در انجام کار می‌داند وی در ادامه اعتمادبنفس را خود باوری در زمینه‌ای خاص می‌داند، برای مثال فردی در زمینه نواختن گیتار مهارت بالایی دارد و در آن احساس اعتمادبنفس بالایی می‌کند همان فرد ممکن است در زمینه فروشند‌گی به شدت دچار کمبود اعتمادبنفس باشد.»

مفهوم دیگری که معمولاً درکنار اعتمادبنفس توجه روانشناسان و روانپزشکان را جلب می‌کند مفهوم عزت‌نفس است. عزت‌نفس بیانگر این مفهوم است که من بعنوان یک انسان توانمند هستم و لیاقت و صلاحیت یک زندگی شاد و موفق را دارم. آگاهی از تفاوت این دو مفهوم نقش موثری در شکل‌گیری شخصیت هر فرد دارد. وقتی فردی دارای عزت‌نفس است به مهارت‌ها و توانایی‌های خود به‌خوبی واقف است، خود را دوست می‌دارد واز بیان احساسات خود واهمه‌ای ندارد، خود را مدام سرزنش نمی‌کند و برای شخصیت خود ارزش زیادی قایل است.

با توجه به تعاریف ارائه شده از این دو مفهوم می‌توان گفت اعتمادبنفس از عناصر سازنده عزت‌نفس است و این دو در واقع مکمل یکدیگرند. اگر شما به توانایی‌های خود باور داشته باشید «اعتمادبنفس»، اما خود را فرد ارزشمندی ندانید «عزت‌نفس»، نمی‌توانید  از توانایی‌های بالقوه خود در جهت رشد و پیشرفت استفاده‌کنید. بنابراین عزت‌نفس در تمام جنبه‌های زندگی هر فرد قرار دارد زیرا اساس احساسات قوی است که می‌تواند تعیین‌کننده تفکرات، منطق، نوع احساسات و رفتار شما باشد. در مقابل اعتمادبنفس به معنای ایمان داشتن به توانایی‌های خود در یک مورد خاص است که نتیجه آن انجام موفقیت‌آمیز یک کار یا عملکرد موفق در رویارویی با چالش خاصی است که در زندگی برایتان ایجاد می‌شود.

حال به این نکته بپردازیم که عواقب کمبود اعتمادبنفس و عزت‌نفس در زندگی فردی چیست؟
افراد دارای عزت‌نفس و اعتمادبنفس به توانایی‌ها و قابلیت‌های خود به درستی واقف هستند، بنابراین براحتی و آزادانه به بیان نظرات و عقاید خود می‌پردازند و از بیان آن ابایی ندارند، بنابراین افراد فاقد اعتمادبنفس اولاً از بیان نظرات خود می‌پرهیزند و تمایل کمتری به حضور در محیط‌های شلوغ دارند یا اگر بنا به اجبار در چنین محیطی قرار بگیرند خود را با چیزی مشغول نگه می‌دارند که نخواهند در بحث‌ها شرکت و ابراز عقیده کنند. در عین حال این افراد از آنجا که خود را فردی دارای قدرت تفکر و تعقل نمی‌دانند به سرعت و سادگی نظرات دیگران را بدون اندیشیدن در مورد آن می‌پذیرند.

شاید بتوان گفت یکی از نفرت‌انگیز‌ترین ویژگی‌های افرادی که درگیر کمبود اعتمادبنفس هستند خودستایی است، بدین صورت که این افراد از آنجایی که خود را دست‌کم وپایین‌تر از اطرافیان در نظر می‌گیرند، بر ای جبران این نقیصه دست به خودستایی بیش از اندازه می‌زنند که مسلماً از نظر دیگران بسیار آزار دهنده و منزجرکننده است و از طرفی چنین افرادی به تصور اینکه چیز زیادی برای ارائه ندارند بیش از حد به ظاهر خود توجه می‌کنند و تمایل زیادی به جلب توجه اطرافیان از این طریق دارند.

انتقاد‌پذیر نبودن و دمدمی‌مزاج بودن نیز از دیگر خصلت‌های نامناسب افرادیست که از کمبود اعتمادبنفس و عزت‌نفس رنج می‌برند، این افراد در حالت کلی توانمندی‌های خود را دست‌کم می‌گیرند و در این موارد احساس ضعف می‌کنند حال اگر به آنان انتقادی صورت گیرد بیش از پیش نسبت به خود دچار احساس بدبینی می‌شوند و این احساسات را با پرخاش ابراز می‌کنند. همچنین اینگونه افراد بصورت پی‌در‌پی تغییر عقیده می‌دهند، زیرا کنترلی بر روی افکار و عقاید خود ندارند و تأثیر‌پذیری  مطلق از اطرافیان دارند.

حال که با مفهوم اعتمادبنفس و عزت‌نفس آشنا شدیم و اثرات کمبود آنها را در زندگی و شخصیت فرد مشاهده کردیم به بررسی عواملی می‌پردازیم که سبب افزایش اعتمادبنفس در فرد می‌شود.

 

دکتر محمدی روانپزشک در ادامه بحث اعتمادبنفس به بیان راهکار‌هایی  جهت افزایش آن می‌پردازد:

آیا صدای درونتان از شما انتقاد و عیب‌جویی می‌کند و شما را آزار می‌دهد؟‌ به نظر‌تان  اگر دشمن خودتان باشید می‌توانید کاری را به‌خوبی انجام دهید؟ اگر با خودتان به نحوی صحبت می‌کنید که هرگز با شخص دیگری به آن طریق صحبت نکرده‌اید جلوی این کار را بگیرید.

آیا کسی در زندگی شما وجود دارد که به طور مداوم شما را نکوهش می‌کند؟ یا فردی که احساس کنید برای شما مضر و سمی است یا انرژی شما را از بین می‌برد؟ آیا دشمن‌های دوست‌نما دارید و نمی‌توانید دلیل حضورآن ها در زندگی‌تان را توضیح دهید؟ شما کاملاً نسبت به افرادی که خودتان را با آن‌ها محاصره کرده‌اید  و با آن‌ها ارتباط دارید مسئول هستید.

هنگامی که به خودتان می‌گویید که شخصی در مسئله‌ای بهتر از شما است هرگز تصویر و اطلاعاتی کامل از او ندارید، بنابراین برکاری که انجام می‌دهید تمرکز کنید، به درون توجه کنید زیرا باطن نمایان‌گر همه چیز است و هر چه به دنبالش می‌گردید درآن است.

آیا احساس رنجش، خشم، دلخوری یا مبارزه برای انتقام‌جویی دارید؟ این‌ها مانند رفتن به بیابان است در حالی که به جای آب با خود سم حمل می کنید، مسائل آزار‌دهنده را رها کنید و دیگران را ببخشید .

در عوض ریسک و خطر کنید، یک کار پر ریسک انجام دهید و ببینید چه اتفاقی می‌افتد «اتفاق خاصی نمیافتد»برای یادگیری مسائل جدید همیشه‌ کاملا ًجدی و سرسخت باشید.

این کار اغلب با عدم تأیید و نارضایتی مواجه خواهد شد و ممکن است باعث از دست دادن برخی از دشمنان دوست‌نمایی که پیش‌تر در رابطه با آنها صحبت کردیم شود، اما از این طریق زمان بیشتری برای انجام دادن کار‌های لازم فراهم خواهد شد. اکنون که زمان و انرژی  بیشتر و چشم‌انداز جدیدی دارید در این جا گزینه‌هایی برای افزودن به زندگی روزمره‌ی شما وجود دارد.

برای آن‌ها زمان بگذارید و توجه تمام وکمالتان را به آنها معطوف کنید.

تأیید و تصدیق آن چه مردم خواهند گفت یا ترس از احتمال اشتباه‌ کردن را فراموش کنید «قطعاً اشتباه خواهید کرد »واقعا چه چیزی می‌خواهید؟ تمایل دارید چه‌کاری انجام دهید؟ رئیس خودتان باشید شما رئیس خودتان هستید این را باور کنید.

منظور از چالش‌برانگیز فعالیت‌هایی‌ که احتمالاً باعث آسیب شما می‌شوند نیست،  بلکه منظور فعالیت‌هایی ضروری است که برای انجام دادن آن‌ها معذب هستید، برای مثال برای بیرون رفتن ازکسی درخواست کنید، با صدای بلند صحبت کنید یا عقاید و نظرات را توسعه دهید، همه چیز را در لیستتان بررسی کنید.

یکی از مهمترین مقاومت‌ها در زندگی این است که به نظر ما نقدها دسترسی خاصی به روح ما دارند و تا زمانی که از هویت آن‌ها مطمئن نباشیم اجازه ورود به آن‌ها نمی‌دهید و پس از بررسی از آن‌ها می‌خواهیم به سرعت ما را ترک کنند اجازه دهید انتقادها وارد شوند و از فرد منتقد تشکر کنید.

برای برخی افرد این جمله به معنای بهتر خوردن، تلاش برای بهتر خوابیدن و ورزش منظم است خودتان را برای رسیدن به وضعیت ظاهری مناسب متعهد و ملزم کنید این کار به شما نظم، پشتکار و مواجه شدن با چالش‌ها را می‌آموزد، بسیاری از ویژگی‌های خوب با تلاش برای رسیدن به یک هدف به وجود می‌آیند.

فردی مهربان‌تر و محتاط‌تر باشید، کاری را که فکر می‌کنید صحیح است انجام دهید هر زمانی که خودپسند، کوته‌فکر، بی‌رحم، ناصادق و فریبکار باشید بیشتر از هرکسی به خودتان آسیب می‌زنید زیرا دیگران می‌توانند از شما دور شوند اما خودتان نمی‌توانید از خودتان فاصله بگیرید.

اگر احساس افسردگی، تشویش،  اضطراب و خستگی دارید کمک بگیرید، کتاب بخوانید، با شخصی که به او علاقه دارید صحبت کنید، به پیاده‌روی بروید و از آن بعنوان فرصتی برای درک و توجه به زیبایی رنگ‌های آسمان استفاده کنید، اطرافتان را طوری بشناسید تا در صورتی که شکست خوردید به شما کمک کند.

به خاطر داشته باشیم که اشخاصی‌ که اعتمادبنفس و عزت‌نفس بالایی دارند ارزش خود را برای دوست داشته شدن حفظ می‌کنند، خود را شایسته توجه و احترام می‌دانند و دیگران را نیز متوجه این قضیه می‌کنند. صحبت‌های سایرین را می‌شنوند و آزادانه می‌اندیشند و به بیان عقاید خود می‌پردازند و با کمترین ناملایمات دست از تلاش بر‌نمی‌دارند و به‌سادگی خود را بازنده تلقی نمی‌کنند.