خشم و اثرات آن بر سلامت جسم و روان انسان

مجله موفقیت ایلیاد - خشم و عصبانیت از جمله خصوصیات اخلاقی و بخشی از عواطف و احساسات انسان است که در تمام افراد با میزان متفاوتی بروز می‌کند. در برخی افراد در طول روز این احساس بیشتر بروز می‌کند و در برخی کمتر، اما چیزی که در این بین حائز اهمیت است تأثیر خشم و عصبانیت برمغز انسان است. زمانی که فرد عصبانی می‌شود مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد در این شرایط هیپوتالاموس تحریک می‌شود که این منجر به ترشح هورمونی به نام کورتیکوتروفین می‌شود و به هیپوفیز پیام ارسال می‌کند. در این حالت هیپوفیز با به کار انداختن غدد فوق کلیوی هورمون آدرنوکورتیکوتروفیک را ترشح می‌کند و در ادامه هورمون‌های استرس از قبیل کورتیزول، آدرنالین و نورآدرنالین توسط غدد فوق کلیوی در بدن ترشح می‌شوند و زمانی که میزان کورتیزول در بدن به مقدار بالایی رسید نورون‌ها کلسیم زیادی را در غشای خود نگه می‌دارند و این منجر به از بین رفتن سلولهای عصبی می‌شود. قسمت جلویی مغز و همچنین بخش هیپوکامپوس مغز به شدت آسیب پذیرند، بنابراین تمام این اتفاقاتی که در نتیجه عصبانیت رخ می‌دهد منجر به بروز مشکلاتی در فرد می‌شود، به گونه‌ای که توانایی تصمیم‌گیری را از فرد می‌گیرد. زمانی که میزان کورتیزول در خون افزایش می‌یابد نورون‌ها از بین می‌روند و در این صورت حافظه کوتاه مدت فرد دچار اختلال می‌شود، افزایش سطح هورمون کورتیزول میزان سرتونین که هورمون شادی است را در خون کاهش می‌دهد و کاهش این هورمون باعث می‌شود که فرد زودتر عصبانی شود و دست به رفتارهای پرخاشگرانه بزند.

متأسفانه خشم قاتل بی سرو صدایی است که در وجود تمام افراد نظیر باقی احساسات اعم از ترس، شادی و نفرت و ... وجود دارد با این تفاوت که اثرات جبران‌ناپذیری بر سلامت فرد باقی می‌گذارد. طبق تحقیقات افرادی که زیاد عصبانی می‌شوند و راه‌های سالمی را برای تخلیه یا بیان احساسات خود نمی‌یابند بیشتر از دیگران بیمار می‌شوند و حتی ممکن است در اثر این بیماری‌ها جان خود را از دست بدهند. خشم نه تنها بر سلامت روح و روان فرد بلکه بر روابط اجتماعی فرد نیز تأثیرگذار است. اگر خشم و عصبانیت به درستی کنترل و مدیریت شود به احساس مفیدی تبدیل می‌شود که می‌تواند به ایجاد تغییرات مثبتی در زندگی فرد بیانجامد اما اگر به گونه‌ای مهار نشدنی باشد نتایج مخربی را برای فرد و اطرافیان وی به بار می‌آورد.

در این حالت شخص به خاطر هر موضوعی خشمگین می‌شود این‌گونه افراد مدام خشمگین و عصبانی هستند که این حالت می‌تواند در دراز مدت اثرات بسیار مخربی بر سلامت جسم و روان آن‌ها بر جای بگذارد.

این خشم به خود شخص برمی‌گردد و ممکن است بعلت احساس گناه در فرد باشد.

که به دیگران برمی‌گردد و ممکن است همراه با احساس تنفر باشد.

این افراد ممکن است حتی متوجه خشم خود نباشند، زمانی که پرخاشگری منفعل را تجربه می‌کنید احساساتتان ممکن است مانند سخنی طعنه آمیز، بی احساس و یا فرومایه نشان داده شوند. ممکن است رفتارهای خود تخریبی مانند فرار از محل کار و مدرسه یا دور شدن از جمع دوستان و خانواده و یا ناکارآمد بودن در کارها را از خود بروز دهید در این شرایط به نظر می‌رسد که شما به عمد خود را خرابکار نشان می‌دهید در حالی که ممکن است خودتان متوجه نباشید یا نتوانید کارهایتان را توضیح دهید و در این شرایط مشاوره می‌تواند احساسات پشت رفتارهایتان را مشخص کند و دلیل عصبانیت‌تان را روشن کند تا بتوانید با آن مقابله کنید.

افرادی که دچار خشم تهاجمی هستند از احساس خود باخبرند، اما علت خشم خود را نمی‌دانند و در بعضی موارد افراد طغیان خشمشان را بر سر دیگران خالی می‌کنند، زیرا کنار آمدن با مشکل اصلی برای آنان سخت است. حتی گاهی این خشم می‌تواند سبب آسیب رساندن جسمی به دیگران و اموالشان باشد، بنابراین آموزش و شناخت محرک‌ها و کنترل نشانه‌های خشم برای مقابله به صورت مثبت با این نوع خشم ضروری خواهد بود.

-    اگر حس می‌کنید عصبانی هستید و کنترل خود را از دست داده‌اید محیط را برای مدتی ترک کنید و از فضایی که درآن قرار گرفته‌اید فاصله بگیرید.
-    احساستان را طبیعی و بخشی از زندگی بدانید.
-    دلایل عصبانیت خود را کاملاً مشخص کنید.
-    بعد از مشخص شدن علت عصبانیت روش‌های مختلف برای حل آن را در نظر بگیرید.
-    به فعالیت بدنی بپردازید مثلاً بدوید و یا ورزش کنید.
-    با فرد مورد اعتمادتان در مورد احساساتتان حرف بزنید.

برخی افراد هیچ کنترلی بر عصبانیت خود ندارند و خیلی زود از کوره در می‌روند و این رفتار ممکن است به خشونت فیزیکی بیانجامد و بدین ترتیب اطرافیان را از خود دور می‌کند .گاهی عصبانیت به علت کمبود اعتماد بنفس است که فرد به این شیوه می‌خواهد اطرافیان را فریب دهد و اساس قدرتمند بودن کند.

برخی افراد خشم را احساس بدی می‌دانند که نباید به آن اجازه بروز دهند، بنابراین به سرکوب آن تلاش می‌کنند اما فرو خوردن خشم اغلب منجر به بروز افسردگی و اضطراب در فرد می‌شود و این سبب می‌شود که خشم فروخورده خود را سر افراد بی‌گناه مثل کودکان یا حیوانات خالی کنند.

اصلاح نحوه ابراز خشم کمی طول می‌کشد و نیاز به آموزش و زمان دارد.
-    خاطره‌ی از دست دادن کنترل خود را یادداشت کنید تا یادتان بماند چرا و چگونه عصبانی شدید.
-    روش‌های دفاع از حق خود را تمرین کنید و تکنیک‌های حل اختلاف را یاد بگیرید.
-    روش‌های ریلکسیشن مانند یوگا و مدیتیشن را بیاموزید.
-    مرتباً ورزش کنید.
-    اگر هنوز نسبت به وقایع گذشته احساس خشم می‌کنید به مشاور یا روانشناس مراجعه کنید.

اولین تأثیر خشم بر زندگی عدم توانایی فرد بر تفکر درست و تصمیم‌گیری صحیح است. فرد عصبانی قدرت فکر کردن و تصمیم‌گیری درست را ندارند بنابراین بسیار تأکید می‌شود که در زمان عصبانیت از تصمیم‌گیری بپرهیزید. اجازه دهیم خشم و عصبانیت فروکش کند سپس در آرامش و با خیال راحت و با تفکر درست در مورد موضوع مورد نظر تصمیم‌گیری کنیم. دیده شده بسیاری از افرادی که در زمان عصبانیت در مورد مسئله‌ای خاص تصمیم‌گیری می‌کنند پشیمان می‌شوند و ممکن است گاه برای جبران تصمیمات اشتباهی که در زمان عصبانیت گرفته‌ایم دیر باشد و جایی برای جبران باقی نمانده باشد.

رفتارها و برخوردهایی که از انسان در زمان خشم سر می‌زند رفتارهایی نسنجیده و نامعقول و غیر منطقی است که می‌تواند منجر به آسیب به دیگران و محیط اطراف شود، بنابراین انسان در زمان خشم بر رفتارهای خود نیز کنترلی ندارد در نتیجه رفتارهایی را از خود نشان می‌دهد که بعداً بابت آن‌ها احساس شرمندگی و پشیمانی می‌کند، بنابراین بهتر است در زمان عصبانیت از انجام رفتارهای تند و آسیب‌زا بپرهیزید و به فکر کنترل و فروکش کردن خشم خود باشید.

فرد در زمان عصبانیت نمی‌تواند سخنان و کلماتی را که به زبان می‌آورد را کنترل کند، بنابراین شروع به دشنام دادن و ناسزا گفتن به اطرافیان می‌کند و بعد از فروکش کردن عصبانیت خود به شدت پشیمان می‌شود و این در حالیست که دیگر دیر شده است و موجبات رنجش و آزار دیگران را فراهم کرده است و معمولا ًجبران کردن آن کاری بسیار سخت است.

افراد خانواده و دوستان در اجتماع از فرد عصبی دوری می‌کنند. بنابراین احساس خشم در فرد می‌تواند بر روابط زناشویی، خانوادگی، روابط دوستانه و اجتماعی انسان اثرگذار باشد. انسان‌هایی که نمی‌توانند خشم و عصبانیت خود را کنترل کنند دوستان و اطرافیان خود را از دست می‌دهند.

استرس‌های روحی و جسمی ناشی از عصبانیت می‌تواند سبب افزایش خطر ضربان غیر طبیعی قلب یا همان آریتمی قلب شود، بنابراین اگر نمی‌خواهید قلبتان دچار مشکل شود و ضربان آن به طور غیر طبیعی کند یا تند شود آرامش‌تان را حفظ کنید.

عصبانیت برکبد و کیسه صفرا تأثیرات منفی بسیاری می‌گذارد. احساسات منفی میزان ترشح صفرا در بدن را به بیش از مقدار معمول می‌رساند درنتیجه کبد به مرور زمان آسیب می‌بیند. بنابراین برای جلوگیری از آسیب‌های کبدی ناشی از عصبانیت بهتر است به مرور یاد بگیریم که تسلط بیشتری روی اعصاب خود داشته باشیم و کمی صبور بودن را تمرین کنیم.

از نتایج منفی و بسیار شایع عصبانیت ریفلاکس، معده درد و سوزش و احساس سنگینی درمعده است. اسید معده درهنگام عصبانیت بیشترترشح می‌شود و این سبب ایجاد التهاب درمخاط معده می‌شود و اگر این روند ادامه یابد نهایتاً منجر به زخم معده می‌شود.

عصبانیت و خشم سبب بروزخارش و مشکلات پوستی می‌شود این مشکلات در اثر فشار، استرس، ترس و اضطراب نیز بروز می‌کند. خارش شدید پوستی سبب عفونی شدن آن و نهایتاً زخم‌های جدی‌تر می‌شود.

خشم و عصبانیت در دراز مدت سبب آسیب رسیدن به ریه‌ها می‌شود. گروهی از دانشمندان دانشگاه هاروارد با استفاده از روش امتیازدهی به میزان خشم، طی مدت هشت سال سطح عصبانیت در۶۷۰ مرد را اندازه گرفتند و هرگونه تغییر در عملکرد ریه‌ها را مورد ارزیابی قرار دادند. ظرفیت ریه در مردانی‌که بالاترین سطح عصبانیت را گزارش کرده بودند در بدترین وضع ممکن بود و ریسک خطرات تنفسی در آن‌ها بیشتر از گروه‌های دیگر بود طق نظریه دانشمندان افزایش هورمون‌های استرس که در نتیجه خشم بوجود می‌آید باعث بروز التهاب درمجاری تنفسی می‌شود.

براساس یک تحقیق صورت گرفته به مدت دو ساعت بعد از فوران خشم، سکته در اثر لخته خون در مغز یا خونریزی مغزی سه برابر می‌شود و خطر پارگی آنوریسم در کسانی که یکی از رگ‌های مغزشان مبتلا به این وضعیت است پس ازعصبانیت شش برابر می‌شود بنابراین توصیه می‌شود راه‌های کنترل خشم را یاد بگیرید تا بتوانید از فوران آن و آسیب‌های ناشی از آن در امان بمانید.

 

در مواقعی که خشم و عصبانیت بر شما غالب می‌شود می‌توانید با یادآوری لحظات آرامبخش عصبانیت را از خود دور کرده و به آرامش برسید. زمانی که موضوعی شما را عصبی می‌کند بلافاصله واکنش نشان ندهید، نفس عمیق بکشید و ذهن خودرا آرام کنید خشم و عصبانیت قاتل سلامتی است، بنابراین به خاطر خودتان و دیگران و برای سلامتی تمامی ارگان‌های بدن سعی کنید بی‌جهت برای هر چیزی عصبانی نشوید.